اطلاعیه !
فرم عضویت در باشگاه مخاطبان





وطن آینه‌های شکسته
شماره ششم و هفتم فصلنامه بابل منتشر شد


۲۳ مرداد ۱۴۰۳   261  0  0 خبر

 


هوالحق

فصلنامهٔ بابِل را ما از نو می‌نویسیم و دلمان می‌خواهد خوانندگانش نیز آن را از نو بخوانند. نه یک‌بار بلکه همواره. زیرا خواسته‌ایم چیزی بنویسیم که تا قرنی دیگر خواندنی باشد و شاید موفق شده باشیم. ریشه‌های علم و سیاست اشراق در فصلنامهٔ بابِل با تاریکی زمین می‌آمیزد؛ پس هرکس می‌خواهد از ریشه‌های ما سراغ بگیرد باید به آن تاریکی‌ها رو کند.
این شماره معنون به «تأسیس سیاست» است، اما برخلاف انتظار منحصر در فلسفهٔ سیاسی نیست. 

◇◇◇

در نخستین فصل با خوانش نیرومندی از نوشتار «آموزهٔ اساس» اشمیت دیگرگونه به مسالهٔ قانون پرداخته‌ایم اما پس از آن نقیضه‌گونیِ بنیاد را از خلال رسالهٔ «دربارهٔ حدس‌ها» از نیکولاس کوزانوس مد نظر داشتیم تا پیدا شود که اساس امری مسأله‌برانگیز است و نه زمینی مستحکم. در امتداد آن ترجمهٔ مقالهٔ مهم ریاضی‌دان سترگ ریچارد ددکیند را  به انجام رساندیم تا پیدا شود چگونه انسان پس از هزاران سال باز ناچار بود ساده‌ترین و آشناترین عناصر محاسبات عادی یعنی اعداد را از نو پی‌ریزی کند. نام این مقاله «پیوستگی و اعداد گنگ» است. این تحقیق با ترجمهٔ رسالهٔ «تربیع دایره» کوزانوس -به‌عنوان تمنای محال ریاضیات در وحدت‌بخشی به جهان- ادامه یافته است. آنگاه با خطابه‌ای نابهنگام از ماکس وبر فصل یکم به پایان می‌رسد. خطابه‌ای که می‌کوشد نشان دهد همین زندگی عادی و همین محاسبات عادی تا چه اندازه نیازمند تصمیم‌هایی است دربارهٔ همه چیز؛ دربارهٔ معنای انسان و جهان. نام خطابه «دولت ملی و سیاست اقتصادی» است و با سیاقی که از وبر می‌شناسیم همخوان نیست. خوانش آن متن بدانجا می‌انجامد که «تنها آنکه تصمیم می‌گیرد فرصت زندگی می‌یابد و اقتصاد تنها در این توجه می‌تواند مدعی زندگی شود».  این آخرین پردهٔ فصل نخست این شماره از فصلنامه است.

◇◇◇

اما فصل دوم اینگونه آغاز می‌شود: با پرسش از داستان و آنچه داستان را شکل داده است. ما عموماً آغاز داستان را آنگونه که ارسطو در گسستی شناسایی کرده بود به یاد نمی‌آوریم و خصوصاً این روزها که همه دم از داستان‌مندی می‌زنند و حد داستان را برداشته‌اند، کمتر از برآمدگاه ضروری و انضمامی آن سخن می‌گوییم. اما اشمیت در متن کمتر خوانده‌شدهٔ «هملت و هکوبا» نشان داد که داستان نه از سر خلاقیت ذهنی بازیگوش که از واقعیتی سخت که به‌سادگی تن به داستان ما نمی‌‌دهد، متولد شده است. داستان، همچون آنچه شکسپیر در آثارش تجربه کرده است، بی‌گمان از ارتباطی اساسی و موثر با واقعیت و سیاست متولد می‌شود و امکان عمومیت پیدا می‌یابد.

◇◇◇

در مرکز فصل سوم، رسالهٔ «الانسان قبل الدنیا» است از علامه طباطبایی که جای جای آن را استاد محمدتقی فیاض‌بخش با بیاناتی مرصع کرده‌اند. این رساله از نسبت میان امر و خلق، سرآغاز و ادامه گفت‌و‌گو می‌کند:
در ذات آغاز بحرانی هست که به‌سادگی امتداد را برنمی‌تابد؛ یعنی چیزها اگرچه امتداد آغاز هستند، در فاصله و غیریتی از آن ممکن شده‌اند. پس چیزها چگونه همان‌اند که بوده‌اند بی‌آنکه همان باشند...؟
این پرسش قبل از آن‌که دربارهٔ چیزها باشد، دربارهٔ انسان است. انسان است که در میانهٔ امتداد و آغاز ایستاده و سرنوشت چیزها را می‌جوید. 

◇◇◇

پس از این‌همه بنا بر سنت فصلنامهٔ بابِل نامه‌ای درج شده است:
نامهٔ تشکل‌های علمی و سیاسی به دولت جمهوری اسلامی ایران
نامه‌ای که اینجا بازنشر شده است در تاریخ ۲۶ بهمن ۱۴۰۱ منتشر شد. در آن روزها نه هنوز تشکل انسجام شکل گرفته و انتخابات مجلس اسفند (۱۴۰۲) برگزار شده بود و نه حادثه شهادت رئیس جمهور و انتخابات زودهنگام تیر ۱۴۰۳ رخ داده بود. با این حال پیگیری وضع دولت جمهوری اسلامی از یک دهه قبل برای مؤسسه اشراق روشن نمود که فشارهای توأمان داخلی و خارجی هدفی ندارند جز قرار دادن ایران در تعادل‌های امنیتی و اقتصادیِ از پیش معلوم و بهای آن نیست جز دست‌کشیدن از گفتار سیاسی استقلال و ایستادگی. اما حفظ این گفتار سیاسی که در پی نگه‌داشتن معنی مردم در سیاست بود جز با ائتلاف نیروهای مولد کشور و اتحاد اراده‌های آنان ممکن نمی‌شد.

فهرست مطالب این دو شماره بدین شرح است:

سرمقاله
وطن آینه‌های شکسته / علیرضا شفاه


فصل اول
مقدمه‌ای بر فصول نخستین کتاب «آموزۀ اساس» و فرازهایی از رسالۀ «دربارۀ حدس‌ها»:
نصّ و نطق / اباصالح تقی‌زاده طبری

فصول نخستین کتاب «آموزۀ اساس»  اثر کارل اشمیت در تمییز نهادن میان اساس و قانون اساسی:
آموزۀ اساس / ترجمۀ ابراهیم دهنوی

گفتاری در نسبت تصمیم سیاسی و قانون اساسی:
مسالۀ اساسی قانون / محمدرضا هدایتی

فرازهایی از رسالۀ «دربارۀ حدس‌ها» اثر نیکولاس کوزانوس:
دربارۀ حدس‌ها / ترجمۀ امیرمحمد ذاکری

دیدنِ انسان از رهگذر اندیشۀ پرچم‌دار عصر جدید، نیکلاس کوزانوس:
مرا چشمی ا‌ست خون‌افشان / امیرحسین صنایعی

یادداشتی در معنای انسانی ریاضیات:
هزار خدا در سر ما مجنون شده است / محمدحسین تسخیری

پیوست/
مقدمه‌ای بر خطابۀ ماکس وبر در اقتصاد سیاسی:
انسان اقتصادی کیست؟ / معصومه ندیری

خطابۀ افتتاحیه کرسی اقتصاد سیاسی ماکس وبر در دانشگاه فرایبورگ:
دولت ملی و سیاست اقتصادی / ترجمۀ معصومه ندیری و سید عقیل حسینی

بنیادگذاری ملت در اقتصاد سیاسی:
درباره اصل اول اقتصاد / اباصالح تقی‌زاده طبری

رسالۀ ریچارد ددکیند در بنیادگذاری دوبارۀ اعداد:
پیوستگی و اعداد گنگ / ترجمۀ امیر‌حسین فرخ‌زاده

رسالۀ 1450 میلادی نیکولاس کوزانوس:
در تربیع دایره / ترجمۀ متین کاغذچی


فصل دوم
مقدمه‌ای بر هملت یا هکوبا اثر کارل اشمیت:
از قصه و سرنوشت / محمدرضا علی‌حسینی

متنی از کارل اشمیت در باب رخنۀ زمان در درام:
هملت یا هکوبا / ترجمۀ محمدرضا علی‌حسینی

هملت برای نخستین بار منتشر شد:
قهرمانان عصر جدید اروپا / سیدباقر نبوی ثالث


فصل سوم
مقدمه‌ای بر متن رسالۀ «الانسان قبل الدنیا» اثر علامه طباطبایی: 
تصمیم، یادآوری است / سیدعلی کشفی، علیرضا شفاه

نوشتاری از علامه طباطبایی در نسبت امر و خلق:
الإنسان قبل الدّنيا / با تحشیه‌هایی از محمدتقی فیّاض‌بخش

تعریض به طرح نسبت فعلیت و کمال در  فلسفه:
بی‌مقامی / سیدعلی متولی

نامه
نامۀ تشکل‌های علمی و سیاسی به دولت جمهوری اسلامی ایران


 

دیدگاهتان را بنویسید
نام

ایمیل

متن پیام ارسـال دیدگـاه
دیدگاه
در محاصرۀ ناملت‌ها
فلسطین، مسئله‌ای مربوط به سیاست داخلی است
اباصالح تقی‌زاده طبری   
دولتی که ملی باشد در پی جغرافیای مستقل خود می‌رود و چگونه می‌تواند با اسرائیل که موجودیتی مجعول و وابسته است و همچون ویروسی به اینجا و آنجا سرایت می‌کند، بسازد؟ اگر اسرائیل رسمیت یابد، هیچ دولت ملی در منطقۀ ما نمی‌تواند مطمئن به رسمیت خود باشد. به همین جهت است که مسئلۀ فلسطین، لااقل در منطقۀ سرنوشت‌ساز غرب آسیا، مسئله‌ای مربوط به سیاست خارجی کشورها نیست؛ هر موضعی در قبال اسرائیل مستقیما مربوط به موضع کشورها دربارۀ مردم خویش است.


سرمقاله
مشارکت ناامید
بدون تشکل‌یابی نیروهای مولد، نیروی انقلابیِ وفاداران جمهوری اسلامی به مصرف می‌رسد
محمدرضا هدایتی    سیدعلی کشفی   
فقدان گفتارهای سیاسی مؤثر و قدرتمند و کادر رهبری قابل‌اعتماد در این شرایط، می‌تواند سرنوشت متفاوتی برای این نیروها رقم بزند؛ سرنوشتی که یا نیروی ایجادشده را سرخورده‌تر می‌کند و فرومی‌نشاند یا آن را در جهاتی مغایر با منافع و قدرت ملی ایران به مصرف رساند. در این میان، شکل‌گیری تشکلی از نیروهای سیاسیِ مولّد که بتواند واجد گفتاری قدرتمند و امیدآفرین و کادر رهبری منسجم باشد، ضروری به نظر می‌رسد.


سرمقاله
جغرافیای ضعیف
سیاست همسایگی نمی‌تواند صرفا پیگیری منافع باشد
علیرضا شفاه   
چین قطعا باید در اولویت بالای همکاری‌های اقتصادی ایران قرار بگیرد اما نمی‌‌تواند سیاست همسایگی دولت آقای رئیسی را تضمین کند. چین کشوری آرام است و اقتصادی جهانی دارد. اقتضای سیاست خارجی چین این است که از جنگ‌های نیابتی ایران و عربستان جلوگیری کند اما اگر بنا باشد ثبات اقتصادی جامعۀ ایران منجر به قدرت‌نمایی‌ها و تنش‌های تازه‌ای در منطقه شود، قطعا چین ضامن فعالیت‌های اقتصادی‌ای نمی‌شود که به چنان نتیجه‌ای منجر شود. در ذیل همین محاسبه است که چین ذیل مزایایی که به این منطقه می‌بخشد مراقبت می‌کند که روی زمین لغزنده و پرفتنۀ آن پیراهن‌آلوده نشود. آیا ما می‌توانیم خودمان را به‌عنوان برندۀ مطلق منطقه معرفی کنیم و همۀ امنیت آن را تضمین نماییم؟





موسسه علم و سیاست اشراق
شماره تماس : 77136607-021


عضویت در باشگاه مخاطبین

اینکه چیزها از نام و تصویر خود سوا می‌افتند، زندگی را پر از هیاهو کرده است و این هیاهو با این عهد مدرسه که «هر چیزی خودش است» و خیانت نمی‌ورزد، نمی‌خواند. مدرسه آرام است و این آرامش بخشی از عهد و ادعای مدرسه است. هیاهو در مدرسه به معنای ناتوانی مدرسه در نامگذاری چیزها است؛ به این معناست که چیزها می‌خواهند از آنچه هستند فرا بروند. آنجا که می‌توان دانست از هر چیز چه انتظاری می‌توان داشت، دعوا و هیاهویی نیست، نظم حاکم است و هر چیز بر جای خویش است. اما اگر هرچیز حقیقتاً بر جای خود بود و از آنچه هست تخطی نداشت، دیگر چه نیازی به مدرسه بود؟ اگر خیانتی ممکن نبود مدرسه می‌خواست چه چیزی را بر عهده بگیرد. اگر حقیقت نامی دارد، از آن روست که امکان ناراستی در جهان هست. نام چنانکه گفتیم خود عهد است و عهد نگه داشت است و نگه داشت آنجا معنا دارد که چیزها از جای خود خارج شوند.

(تمام حقوق متعلق به موسسه علم و سیاست اشراق است)