گرانی غذاهای اصلی تعداد افرادی را که نمیتوانند از خوردن غذای کافی مطمئن باشند از 440 میلیون نفر به 1.6 میلیارد افزایش داده است. نزدیک به 250 میلیون نفر در آستانۀ قحطی قرار دارند. اگر، همانطور که احتمال دارد، جنگ ادامه یابد و تدارکات روسیه و اوکراین محدود شود، صدها میلیون نفر دیگر ممکن است به فقر بیفتند. ناآرامیهای سیاسی گسترش خواهد یافت، کودکان کوتاهقد میشوند و مردم از گرسنگی خواهند مرد.
ولادیمیر پوتین با حمله به اوکراین، زندگی مردم دور از میدان جنگ را نابود خواهد کرد -و در مقیاسی حتی ممکن است پشیمان شود. این جنگ در حال ضربه زدن به سیستم غذایی جهانی است که به دلیل کووید-19، تغییرات آبوهوایی و شوک انرژی ضعیف شده است. صادرات غلات و دانههای روغنی اوکراین عمدتا متوقف شده است و روسیه در معرض تهدید است. این دو کشور با هم 12درصد از کالریهای مبادله شده را تامین میکنند. پس از اینکه هند اعلام کرد صادرات خود را به دلیل موج گرمای هشداردهنده متوقف میکند، قیمت گندم که از ابتدای سال 53درصد افزایش یافته بود، در 16 مه 6درصد افزایش یافت.
ایدۀ به طور گسترده پذیرفته شده بحران هزینۀ زندگی، نمیتواند گرانش آنچه ممکن است در پیش باشد را به تصویر بکشد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در 18 مه هشدار داد که ماههای آینده را «شبح کمبود جهانی غذا» تهدید میکند که ممکن است سالها ادامه داشته باشد. گرانی غذاهای اصلی تعداد افرادی را که نمیتوانند از خوردن غذای کافی مطمئن باشند از 440 میلیون نفر به 1.6 میلیارد افزایش داده است. نزدیک به 250 میلیون نفر در آستانۀ قحطی قرار دارند. اگر، همانطور که احتمال دارد، جنگ ادامه یابد و تدارکات روسیه و اوکراین محدود شود، صدها میلیون نفر دیگر ممکن است به فقر بیفتند. ناآرامیهای سیاسی گسترش خواهد یافت، کودکان کوتاهقد میشوند و مردم از گرسنگی خواهند مرد.
آقای پوتین نباید از غذا به عنوان سلاح استفاده کند. کمبودها نتیجۀ اجتنابناپذیر جنگ نیستند. رهبران جهان باید گرسنگی را بهعنوان یک مشکل جهانی ببینند که نیاز فوری به یک راهحل جهانی دارد.
روسیه و اوکراین 28درصد گندم تجارت جهانی، 29درصد جو، 15درصد ذرت و 75درصد روغن آفتابگردان را تامین میکنند. روسیه و اوکراین حدود نیمی از غلات وارداتی توسط لبنان و تونس را تامین میکنند. برای لیبی و مصر این رقم دو سوم است. صادرات مواد غذایی اوکراین کالری 400 میلیون نفر را تامین میکند. جنگ این منابع را مختل میکند زیرا اوکراین آبهای خود را برای جلوگیری از حمله مینگذاری کرده است و روسیه بندر اودسا را محاصره کرده است.
حتی قبل از تهاجم، برنامۀ جهانی غذا هشدار داده بود که سال 2022 سال وحشتناکی خواهد بود. چین، بزرگترین تولیدکنندۀ گندم، گفته است که پس از بارندگی که کاشت را در سال گذشته به تاخیر انداخت، کشاورزی در این سال ممکن است بدترین محصول تاریخ باشد. اکنون، علاوه بر دمای شدید در هند، دومین تولیدکنندۀ بزرگ جهان، کمبود باران باعث کاهش محصول در سایر سبدهای نان، از کمربند گندم آمریکا گرفته تا منطقه Beauce فرانسه میشود. شاخ آفریقا تحت تاثیر بدترین خشکسالی در چهار دهۀ اخیر قرار گرفته است. به عصر تغییرات آبوهوایی خوش آمدید.
همۀ اینها تأثیرات بدی بر فقرا خواهد داشت. خانوارها در اقتصادهای نوظهور 25درصد از بودجۀ خود را صرف غذا میکنند -و در کشورهای جنوب صحرای آفریقا تا 40درصد. در مصر نان 30درصد از کل کالری را تامین میکند. در بسیاری از کشورهای واردکننده، دولتها قادر به پرداخت یارانه برای افزایش کمک به فقرا نیستند، به خصوص اگر آنها انرژی را نیز وارد کنند -بازاری دیگر که آشفته است.
بحران، تهدید به بدتر شدن میکند. اوکراین پیش از جنگ بیشتر محصول تابستان گذشته را حمل کرده بود. روسیه با وجود هزینهها و خطرات اضافی برای حملکنندگان، همچنان در حال فروش غلات خود است. با این حال، آن سیلوهای اوکراینی که در اثر جنگ آسیب ندیدهاند پر از ذرت و جو هستند. کشاورزان جایی برای ذخیرهسازی محصول بعدی خود ندارند که قرار است در اواخر ژوئن شروع شود، بنابراین ممکن است محصولاتشان پوسیده شوند. آنها فاقد سوخت و نیروی کار برای کاشت یکی پس از آن هستند. روسیه، بهنوبۀ خود، ممکن است برخی از ذخایر بذر و آفتکشهایی را که معمولاً از اتحادیه اروپا خریداری میکند، نداشته باشد.
با وجود افزایش قیمت غلات، کشاورزان در سایر نقاط جهان ممکن است کمبود را جبران نکنند. یکی از دلایل این است که قیمتها نوسان دارد. بدتر از آن، حاشیۀ سود به دلیل افزایش قیمت کود و انرژی در حال کاهش است. اینها هزینههای اصلی کشاورزان است و هر دو بازار به دلیل تحریمها و تقلا برای گاز طبیعی مختل شدهاند. اگر کشاورزان کود را کاهش دهند، عملکرد جهانی در زمان نامناسب کمتر خواهد شد.
واکنش سیاستمداران نگران میتواند وضعیت بد را بدتر کند. از زمان شروع جنگ، 23 کشور از قزاقستان تا کویت محدودیتهای شدیدی را در صادرات مواد غذایی اعلام کردهاند که 10درصد از کالریهای تجارت جهانی را پوشش میدهد. بیش از یک پنجم کل صادرات کودها محدود شده است. اگر تجارت متوقف شود، قحطی رخ خواهد داد.
صحنه دچار یک بازی سرزنشکردن است که در آن غرب آقای پوتین را به خاطر تهاجمش محکوم میکند و روسیه تحریمهای غرب را محکوم میکند. در حقیقت این اختلالات در درجۀ اول نتیجه تهاجم آقای پوتین است و برخی تحریمها آنها را تشدید کرده است. این بحث به راحتی میتواند بهانهای برای انفعال شود. در همین حال بسیاری از مردم گرسنه خواهند ماند و برخی خواهند مرد.
در عوض، دولتها باید با هم عمل کنند و با باز نگه داشتن بازارها شروع کنند. این هفته اندونزی، منبع 60درصد روغن پالم جهان، ممنوعیت موقت صادرات را لغو کرد. اروپا باید به اوکراین کمک کند تا غلات خود را از طریق راهآهن و جاده به بنادر رومانی یا بالتیک ارسال کند، اگرچه حتی خوشبینانهترین پیشبینیها میگویند که فقط 20درصد از برداشت میتواند به این ترتیب باشد. کشورهای واردکننده نیز به حمایت نیاز دارند، بنابراین در نهایت با صورتحسابهای هنگفت واژگون نمیشوند. ذخایر اضطراری غلات باید فقط به فقیرترین افراد برسد. برای دیگران، تامین مالی واردات با شرایط مطلوب، شاید از طریق صندوق بینالمللی پول ارائه شود، به دلار کمککنندگان اجازه میدهد تا بیشتر از این پیش بروند. کاهش بدهی همچنین ممکن است به آزاد کردن منابع حیاتی کمک کند.
امکان تعویض وجود دارد. حدود 10درصد از تمام غلات برای تولید سوخت زیستی استفاده میشود. و 18درصد روغنهای گیاهی به بیودیزل اختصاص مییابد. فنلاند و کرواسی قوانینی را تضعیف کردهاند که بر اساس آن بنزین باید از سوخت محصولات استفاده شود. دیگران باید از آنها پیروی کنند. مقدار زیادی غلات برای تغذیۀ حیوانات استفاده میشود. بر اساس گزارش سازمان غذا و کشاورزی، غلات 13درصد از خوراک خشک گاو را تشکیل میدهند. در سال 2021، چین 28 میلیون تن ذرت برای تغذیه خوکهای خود وارد کرد که بیشتر از صادرات اوکراین در یک سال بود.
با شکستن محاصرۀ دریای سیاه، امداد فوری حاصل خواهد شد. تقریباً 25 میلیون تن ذرت و گندم، معادل مصرف سالانۀ همه اقتصادهای کمتر توسعهیافتۀ جهان، در اوکراین به دام افتاده است. باید سه کشور را وارد کرد: روسیه باید به کشتیرانی اوکراین اجازه دهد. اوکراین باید پهنۀ دریایی اودسا را مینزدایی کند. و ترکیه باید اسکورتهای دریایی را از بسفر عبور دهد.
این کاری آسان نخواهد بود. روسیه که در میدان جنگ دستوپنجه نرم میکند، در تلاش است تا اقتصاد اوکراین را خفه کند. اوکراین تمایلی به پاکسازی مینهای خود ندارد. متقاعد کردن آنها برای تسلیمشدن وظیفۀ کشورهایی از جمله هند و چین خواهد بود که جنگ را کنار گذاشتهاند. کاروانها ممکن است به اسکورت مسلح نیاز داشته باشند که توسط یک ائتلاف گسترده تایید شده باشد. تغذیه دنیایی شکننده، کار همه است.
منبع: اکونومیست