اشاره: رقابت چین و آمریکا، اگرچه در سالهای اخیر رنگ و بوی امنیتی-نظامی نیز به خود گرفته است، اما کماکان یک سویه قدرتمند این رقابت در بخش اقتصاد فناوری است. شدت این رقابت به ماهیت میکروسکوپیک چین برمی‌گردد. یعنی آنجایی که چین تولیدکننده کالاهای نهایی در جهان است و از حیث تامین کالاهای استراتژیک یا اولیه، به بیرون از خود وابسته است. نشریه فارین پالیسی در مقاله پیش رو، سعی دارد نشان دهد که این وابستگی تحت شرایطی ممکن است به اختلاف پتانسیل شدیدی برای حرکت چین به سمت استقلال در این حوزه‌ها منجر شود و این یعنی ابزار کنترل چین توسط ایالات متحده ضعیف خواهد شد.

*عکس: تصویر هوایی که در 10 آگوست 2022 گرفته شده است، یک کارخانه شرکت تولید نیمه‌رسانای تایوان (TSMC) در نانجینگ، در استان جیانگ سو شرقی چین را نشان می دهد. منبع: STR/AFP : GETTY IMAGES

در ماه اکتبر، دولت بایدن از کنترل گستردۀ صادرات نیمه‌رساناها به چین خبر داد. دولت گفت که منع دسترسی به تراشه‌ها برای دور نگه داشتن آنها از سلاح‌های چینی و محافظت از امنیت ملی ایالات متحده ضروری است. با این حال، سیاست جدید یک اشتباه است و به جای دفاع از آن، به امنیت ایالات متحده آسیب می‌رساند. با قطع دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته امروز، ایالات متحده از اهرم بلندمدت خود بر توسعۀ هوش مصنوعی چین صرف‌نظر می‌کند و حرکت چین به سمت استقلال تراشه را تسریع می‌بخشد. کنترل‌های صادراتی اخیر ایالات متحده آخرین گام در «جدا کردن» روابط فناوری ایالات متحده و چین است، با این حال، جداسازی آن برای تامین منافع ایالات متحده در رقابت طولانی‌مدت کافی نیست. رویکرد بهتر این است که چین را به فناوری ایالات متحده وابسته نگه داریم و این کار به ایالات متحده این توانایی را می‌دهد که در صورت لزوم چین را از دسترسی به فناوری‌های کلیدی محروم کند.

کنترل‌های اخیر صادرات ایالات متحده یک تشدید بزرگ در رقابت فناوری ایالات متحده و چین است. در ماه سپتامبر، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، تغییری را از هدف ایالات متحده مبنی بر «فقط چند نسل جلوتر بودن» از چین در فناوری‌های کلیدی به حفظ «حداکثر برتری ممکن» اعلام کرد. کنترل‌های تهاجمی جدید دولت بایدن بر صادرات نیمه‌رساناها، این اصل را با هدف توقف توسعۀ تراشه‌های چینی در مسیر خود به اجرا درآورد. با این حال، عناصر کلیدی این سیاست احتمالاً نتیجه معکوس خواهند داشت.

نیمه‌رساناها یا تراشه‌های کامپیوتری امروزه برای اقتصاد جهانی حیاتی هستند و روند یادگیری ماشینی نشان می‌دهد که آنها در آینده تبدیل به یک منبع استراتژیک حیاتی‌تر خواهند شد. کمبودهای اخیر زنجیرۀ تامین اهمیت نیمه‌رساناها را برجسته کرده است و در ماه اوت کنگره 52میلیارد دلار یارانه برای بازگرداندن تولید نیمه‌رساناها به ایالات متحده تصویب کرد. با این حال، تراشه‌ها بسیار مهم‌تر از آن چیزی هستند که بیشتر سیاست‌گذاران یا مدیران اجرایی می‌دانند. سخت‌افزار محاسباتی یکی از چهار میدان نبرد کلیدی در کنار داده‌ها، استعدادها و مؤسسات است که تعیین می‌کند کدام کشورها آینده مبتنی بر هوش مصنوعی را رهبری می‌کنند.

چین یک چشمه قدرت هوش مصنوعی با شرکت‌های درجه یک مانند بایدو، علی‌بابا، تنسنت، سنس‌تایم و آی‌فلای‌تک است، با این حال چین با واردات بیش از ۴۰۰میلیارد دلار تراشه در سال، از شکاف سخت‌افزاری عظیمی رنج می‌برد. چین سخت کار می‌کند تا وابستگی خود به تراشه‌های خارجی را کاهش دهد، زیرا به نظرش این یک آسیب‌پذیری استراتژیک است. بیش از 90درصد تراشه‌های مورد استفاده در چین در خارج از کشور یا توسط شرکت‌های خارجی تولیدکننده در چین ساخته می‌شوند. چین در حال ریخت‌وپاش در ساخت‌وساز داخلی برای تأسیسات ساخت و تولید تراشه بوده است. پیش از سال 2020، چین بیشترین سهم را از تولید نیمه‌رساناهای جهانی داشت.

ایالات متحده، هلند و ژاپن بیش از 90 درصد از بازار جهانی تجهیزات تولید نیمه‌رسانا را در اختیار دارند. اگر هلند و ژاپن کنترل‌های مشابهی را اتخاذ کنند، این سه کشور می‌توانند چین را از فناوری مورد نیاز برای ساخت کارخانه‌های پیشرفته محروم کنند. طبق گزارش‌ها، دولت بایدن در حال بررسی محدودیت‌هایی برای سرمایه‌گذاری ایالات متحده در شرکت‌های هوش مصنوعی و نیمه‌رسانای چینی است. هدف از این کنترل‌ها جلوگیری از دستیابی چین به استقلال تراشه و وابستگی چین به منابع خارجی است. با این حال، به عنوان بخشی از همین اقدام، دولت بایدن همچنین دسترسی چین به تراشه‌های خارجی پیشرفته، از جمله واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) مورد استفاده برای هوش مصنوعی، مراکز داده و ابررایانه ها را محدود کرد. با انجام این کار، دولت بایدن بزرگترین اهرم ایالات متحده را بر توسعه هوش مصنوعی چین تضعیف کرد.

ایالات متحده یک مزیت بزرگ در رقابت ژئوپلیتیکی در حال ظهور برای سخت‌افزار هوش مصنوعی دارد: شرکت‌های ایالات متحده و متحدانش در زنجیرۀ تامین تراشه‌های جهانی، به‌ویژه ابزارها و نرم‌افزارهای مورد نیاز برای تولید تراشه‌ها، تسلط دارند. حتی تراشه‌هایی که خارج از ایالات متحده در تایوان یا کره جنوبی ساخته می شوند، برای تولید به تجهیزات ایالات متحده متکی هستند.

در سال 2020، دولت ترامپ از این اهرم استفاده کرد تا تلاش غول فناوری چینی هوآوی برای تسلط جهانی بر شبکه‌های 5G را با محدود کردن دسترسی آن به تراشه‌های پیشرفته فلج کند. هوآوی به تراشه‌های پیشرفته تولید شده در تایوان متکی بود و در حالی که این تراشه‌ها در کارخانه‌های ایالات متحده ساخته نمی‌شدند، اما با استفاده از تجهیزات آمریکایی ساخته می‌شدند. جدیدترین کنترل‌های ایالات متحده این محدودیت‌ها را گسترش می‌دهند و از همان قوانین فراسرزمینی برای قطع عرضه تراشه‌های هوش مصنوعی پیشرفته در سراسر چین استفاده می‌کنند، حتی زمانی که این تراشه‌ها در خارج از ایالات متحده تولید شوند. این حرکت امروز توسعه هوش مصنوعی چین را کند می‌کند اما موقعیت استراتژیک بلندمدت ایالات متحده را تضعیف می کند.

توانایی ممانعت از دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته یک مزیت قدرتمند است که ارزش آن به طور تصاعدی در حال افزایش است. دهۀ گذشته شاهد انفجاری در هوش مصنوعی بوده است. مدل‌های هوش مصنوعی بر روی داده‌ها با استفاده از سخت‌افزار محاسباتی یا محاسبات، اغلب به شکل پردازنده‌های گرافیکی یا تراشه‌های تخصصی هوش مصنوعی آموزش داده می‌شوند. از سال 2010، مقدار محاسباتی که برای آموزش مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی استفاده می‌شود، «10 میلیارد» افزایش یافته است. استفاده از محاسبات هر شش ماه دو برابر می‌شود، در مقایسه با دو برابر شدن 20ماهه طبق قانون مور. (محاسبه برای بزرگترین مدل‌های هوش مصنوعی هر 10ماه دو برابر می شود.)

مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی امروزی بر روی هزاران پردازنده گرافیکی که هفته‌ها در یک زمان کار می‌کنند آموزش دیده‌اند. اشتهای محاسباتی پرخاشگر آنها باعث می‌شود فقط برای آزمایشگاه‌هایی با جیب‌های عمیق در دسترس باشند. سه تا از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی پیشرو هوش مصنوعی، OpenAI، DeepMind و Google Research، توسط مایکروسافت یا آلفابت پشتیبانی می‌شوند. طبق گزارش ها، مایکروسافت قصد دارد 10 میلیارد دلار در OpenAI، توسعه دهنده ChatGPT سرمایه گذاری کند. متا در حال ساخت یک SuperCluster تحقیقاتی هوش مصنوعی با بیش از 6000 پردازنده گرافیکی است و قصد دارد در نهایت به 16000 واحد برسد. دانشگاهیان این روند را تقبیح کرده‌اند، که آنها را برای تحقیقات مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی به هزینه می‌اندازد. دولت ایالات متحده برای گسترش دسترسی به منابع محاسباتی برای محققان هوش مصنوعی کار کرده است که گامی مهم برای حفظ رقابت‌پذیری ایالات متحده است. محاسبات به‌طور فزاینده‌ای یک منبع استراتژیک است که دسترسی به آن توانایی یک شرکت یا یک کشور را برای استفاده از قابلیت‌های پیشرفته هوش مصنوعی تعیین می‌کند.

اگر چین به تراشه‌های خارجی وابسته باشد، ایالات متحده می‌تواند دسترسی چین به این منبع استراتژیک مهم را کنترل کند. پیشرفت‌های مهمی مانند ChatGPT تنها نوک کوه یخ در پیشرفت هوش مصنوعی است. تحقیقات هوش مصنوعی با سرعت سرسام‌آوری به توسعۀ خود ادامه می‌دهد و قابلیت‌های هوش مصنوعی فردا احتمالاً بسیار ارزشمندتر از امروز هستند. استفاده از اهرم ایالات متحده در حال حاضر برای قطع کامل دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته مانند فروش سهامی است که هر شش ماه دو برابر می‌شود. استفاده از کنترل‌های صادراتی امروز می‌تواند آنها را در آینده، کمتر موثر کند زیرا شرکت‌ها زنجیره‌های تامین را برای دور زدن محدودیت‌های ایالات متحده تطبیق می‌دهند.

دولت ایالات متحده به تازگی یک بازار بزرگ برای زنجیرۀ تامین نیمه‌رسانای مستقل از ایالات متحده ایجاد کرده است. دولت چین مدت‌هاست که سیاست‌های صنعتی بیهوده و عمدتاً ناکارآمد را برای تقویت تولید نیمه‌رساناهای داخلی دنبال می‌کند. در پی کنترل صادرات ایالات متحده، دولت چین متعهد شد 140میلیارد دلار دیگر هزینه کند. کنترل‌های ایالات متحده با ایجاد انگیزه برای بخش خصوصی و بسیج بازار جهانی برای تسریع استقلال تراشه‌های چین، تلاش‌های دولت چین را افزایش می‌دهد. شرکت‌های خارجی انگیزه‌های قوی برای طراحی قطعات ایالات متحده از زنجیرۀ تامین خود در طول زمان برای دور زدن محدودیت‌های ایالات متحده و فروش به بازار چین دارند. جایگزینی تامین‌کنندگان آمریکایی زمان می‌برد، اما همۀ مشوق‌ها اکنون برای انجام این کار وجود دارد.

حتی اگر ژاپن و هلند در مورد محدودیت‌های ابزارآلات در چین به ایالات متحده بپیوندند، شرکت‌های خارجی می‌توانند کارخانه‌های جدید کاملاً بدون تجهیزات آمریکایی در خارج از چین بسازند تا به بازار چین خدمات ارائه کنند. محدود کردن دسترسی به تراشه‌های خارجی همچنین قدرت خرید 400میلیارد دلاری چین را به سمت داخل سوق می‌دهد و تولید تراشه داخلی را تقویت می‌کند. داده‌های تجاری چینی و شرکت‌های ابری می‌توانند به جای تکیه بر تراشه‌های خارجی که عرضه‌شان نامشخص است، به تامین‌کنندگان تراشه‌های داخلی درجه دوم روی بیاورند. این مشوق‌های بازار می‌تواند بخش خصوصی را در داخل و خارج از چین بسیج کند تا در نهایت به استقلال تراشه‌ای دست یابد که دولت چین مدت‌هاست به دنبال آن بوده و تاکنون نتوانسته است به آن دست یابد.

کنترل‌های هدفمندتر بر برنامه‌های نظامی و نقض حقوق بشر در حالی که اجازۀ استفادۀ تجاری را می‌دهد، رویکرد بهتری خواهد بود و می تواند چین را به تراشه‌های خارجی تولید شده با تجهیزات ایالات متحده وابسته نگه دارد. کنترل‌های هدفمند دست و پا گیرتر هستند، زیرا ایالات متحده مجبور به بازی واکمول^[1] است در حالی که ارتش چین تلاش می‌کند محدودیت‌های ایالات متحده را از طریق خریداران دیگر دور بزند.

با این حال، ایالات متحده به تازگی ابزار قدرتمندی برای سرکوب همجوشی نظامی-مدنی چین ایجاد کرده است. به عنوان بخشی از کنترل‌های اکتبر 2022، وزارت بازرگانی تعیین کرد که شرکت‌هایی که با چک‌های مصرف نهایی همکاری نمی‌کنند، در فهرست تایید نشده قرار می‌گیرند و پس از 60 روز، در صورتی که هنوز رعایت نکرده باشند، به فهرست نهاد منتقل می‌شوند. دولت ایالات متحده قبلاً با موفقیت از این ابزار در ماه دسامبر برای راستی‌آزمایی و پاکسازی 27 شرکت چینی استفاده کرد که نشان دادند از محدودیت‌های استفاده نهایی پیروی می‌کردند و در عین حال سایر شرکت‌ها، از جمله سازندۀ تراشه‌های چینی YMTC را به فهرست نهادها رساندند. ایالات متحده ابزارهای مورد نیاز خود را برای اجرای انطباق با محدودیت‌های هدفمند دارد. یک رویکرد هدفمندتر که به فروش تراشه‌های رده بالا به بخش تجاری چین اجازه می‌دهد، می‌تواند تقاضا برای تراشه‌های ساخته شده بدون فناوری ایالات متحده را کاهش دهد و استقلال تراشه چین را به تاخیر بیاندازد.

ایالات متحده باید به دنبال تقویت وابستگی استراتژیک چین به فناوری ایالات متحده باشد. در رقابت فناوری ایالات متحده و چین، اهرمی که ایالات متحده برای زانو زدن هواوی استفاده کرد، یک مزیت استراتژیک گرانبها است. با این حال، محدودیت‌های جدید دولت بایدن، موقعیت بلندمدت ایالات متحده را تضعیف می‌کند. از آنجایی که کنترل صادرات ایالات متحده تنها اثر موقتی خواهد داشت، زیرا بازارهای جهانی در طول زمان تطبیق می یابند، ایالات متحده بهتر است فعلاً این اهرم را در ذخیره نگه دارد. قابلیت‌های هوش مصنوعی به سرعت در حال پیشرفت هستند و سخت‌افزار محاسباتی به ورودی ارزشمندتری برای قدرت هوش مصنوعی تبدیل می‌شود.

تنها کمی بیش از 10 سال از عمر انقلاب یادگیری عمیق می گذرد و به نظر می‌رسد دهۀ دوم حتی از دهۀ اول چشمگیرتر باشد. در صورتی که ایالات متحده توانایی جلوگیری از دسترسی چین به قابلیت‌های قدرتمند هوش مصنوعی را در صورت لزوم حفظ کند، در موقعیت قوی‌تری برای تغییرات پیش رو قرار خواهد گرفت. امروزه استفاده از کنترل‌های محدودتر صادراتی همچنان می‌تواند دسترسی نظامی چین به تراشه‌های پیشرفته را از بین ببرد و در عین حال شرکت‌های تجاری چینی را به منابع خارجی وابسته نگه دارد. وابسته نگه داشتن چین به فناوری ایالات متحده استراتژی قوی تری نسبت به جداسازی است و در دراز مدت به ایالات متحده کنترل بیشتری بر دسترسی چین به فناوری پیشرفته می دهد.

منبع: فارین پالیسی